İçerik Başlıkları
B12 vitamini vücut için gerekli olan ve dışarıdan alınması gereken bir vitamindir.
Günümüzde birçok kişi çeşitli sebeplerden ötürü eksikliğini çekebilmektedir. B12 vitamini eksikliği çeşitli belirtiler ile kendini gösterebilirken bu eksikliği gidermenin birçok yolu vardır. Özellikle yaklaşan Ramazan ayı ile birlikte akıllarda oruç tutarken B12 vitamini eksikliği yaşar mıyım sorusu oluşmaktadır.
B12 vitamini nedir ve vücudumuzda ne yapar?
B12 vitamini vücuttaki bütün hücrelerde DNA ve genetik materyalin yapımından sorumludur. Bunun yanı sıra vücudun kan ve sinir hücrelerinin sağlıklı kalabilmesi için gereklidir.
Ayrıca megaloblastik aneminin gelişmesini önlemektedir. Megaloblastik anemi B12 vitamini eksikliğinde ortaya çıkan, kişinin yorgun ve güçsüz hissetmesine sebep olan bir kan hastalığıdır.
Almanız gereken günlük miktar yaşınıza göre değişmektedir.
Yaş | Alınması gereken günlük B12 miktarı |
6 aylık olana kadar | 0.4 mcg |
7 – 12 aylık bebekler | 0.5 mcg |
1-3 yaşındaki çocuklar | 0.9 mcg |
4-8 yaşındaki çocuklar | 1.2 mcg |
9-13 yaşındaki çocuklar | 1.8 mcg |
14-18 yaşındaki ergenler | 2.4 mcg |
Yetişkinler | 2.4 mcg |
Hamile kadınlar | 2.6 mcg |
Emziren kadınlar | 2.8 mcg |
mcg: mikrogram
B12 vitamini hangi yiyeceklerde bulunur?
B12 vitamini doğal olarak birçok çeşit hayvansal gıdada bulunmaktadır. Doğal olarak bitkisel gıdalarda bulunmamaktadır. Bu nedenle sıkı bir vegan diyetle beslenen kişilerde B12 vitamininin dışarıdan takviye edilmesi gerekmektedir. Ayrıca B12 vitamini özel olarak bazı gıdalara takviye edilebilirler.
B12 vitamini içeren bazı besinler:
Balık, kırmızı et, beyaz et, yumurta, süt ve diğer süt ürünleri doğal olarak B12 vitamini içermektedirler.
Midye ve sığır karaciğeri ise en iyi B12 vitamini kaynaklarındandır.
Bazı kahvaltılık mısır gevrekleri, mayalar ve daha birçok ürün B12 vitamini ile zenginleştirilmiş olarak piyasada bulunabilmektedir.
Ne çeşit B12 vitamini takviyeleri bulunmaktadır?
B12 vitamini multivitamin ve multimineral takviyelerinde, B-kompeks takviyelerinde veya sadece B12 vitamini içeren takviyeler şeklinde bulunabilirler.
Besin takviyelerinde bulunan B12 vitamini genelde siyanokobalamin formundadır. Yaygın olarak bulunan diğer formlara örnek olarak ise adenozilkobalamin, metilkobalamin ve hidroksikobalamin verilebilir.
Tablet ya da kapsül şeklinde B12 vitamini takviyelerinin yanı sıra ayrıca dil altı uygulama ile alınacak şekillerde de, örnek olarak sprey, bulunabilmektedir.
Besin takviyelerinde bulunan B12 vitamini miktarı değişiklik göstermektedir. Besin takviyeleri genelde 500 mcg ya da 1000 mcg gibi günlük alınması gereken miktarın çok üzerinde B12 vitamini içermektedir. Bu tamamen güvenlidir çünkü besin takviyesinde bulunan B12 vitaminin tamamını emilmemektedir.
Ayrıca gerekli görüldüğü halde doktorlar B12 vitamini iğnesi de reçete edebilmektedir. İğne kanda eksikliği olduğu durumlarda en hızlı ve başarılı şekilde etki eden B12 vitamini takviyesidir.
Yeteri kadar B12 vitamini alıyor musunuz?
Çoğu insan günlük dengeli beslenerek yedikleri yiyeceklerden yeterli B12 vitaminini almaktadır.
Besinlerden alınan B12 vitamini ilk önce midede bağlı olduğu proteinden koparılır. Daha sonra serbest hale gelen bu B12 vitaminleri intrinsik faktörlere bağlanarak vücut tarafından emilir.
Besin takviyesi olarak alınan B12 vitamini ise herhangi bir proteine bağlı olmadığı için vücuttaki bu ilk aşamadan geçmezler. Direkt olarak intrinsik faktöre bağlanıp vücut tarafından emilirler.
Otoimmün hastalık olan pernisyöz anemide ise kişinin vücudu intrinsik faktör üretememektedir. Bu hastalığa sahip kişiler ne gıdalardan ne de besin takviyelerinden B12 vitamini alamamaktadır.
Kan testi yaptırarak doktorunuz B12 vitamini eksikliğiniz olup olmadığını görebilir.
Bazı insanlar yeteri kadar B12 vitamini alamamakta ya da aldığı absorbe edememektedir. B12 vitamini eksikliği riskine sahip olan 4 grup:
Birçok yaşlı insan midelerinin asit özelliği azaldığından gıdalarda doğal olarak bulunan B12 vitamininin emilimi gerçekleştirememektedir. 50 yaşından büyük insanlar B12 vitamini ihtiyaçlarının çoğunu gıda takviyelerinden ya da B12 vitamini ile zenginleştirilmiş gıdalardan almalılardır.
Pernisyöz anemiye sahip insanların vücudu yeteri kadar intrinsik faktör üretemediğinden vücutları yeteri kadar B12 vitamini emilimi gerçekleştirememektedir. Bu tarz hastalara doktorlar genelde B12 vitamini iğneleri reçete etmektedir.
Mide ya da bağırsak ameliyatı geçiren kişiler ise midelerinde emilimini sağlayacak gerekli faktörler ve şartların eksikliği olabilir. Bu kişiler de B12 vitamini eksikliğine yatkınlardır.
Vegan ve vejetaryen gibi çok az miktarda hayvansal gıda tüketen kişiler de yeteri kadar B12 vitamini alamayabilmektedirler.
B12 vitamini eksikliğinde ne olur?
B12 vitamini vücutta depolanabilen bir vitamindir. Bu nedenle yetersiz beslenme sonucu az B12 vitamini alınması durumunda eksikliğine bağlı belirtiler daha geç ortaya çıkabilmektedir.
B12 vitamini eksikliğinin en genel belirtileri yorgunluk ve zayıf hissetmektedir. Ek olarak soluk ten, çarpıntı, iştah eksikliği, kilo kaybı ve kısırlık görülebilmektedir. Başka belirtileri ise el ve ayaklarda hissizlik ya da karıncalanma, denge problemler, sersemlik, unutkanlık ve zayıf hafızadır.
Yeni doğanlarda B12 vitamini eksikliği ise beklenen büyümenin gerçekleşememesi ile kendini gösterir.
B12 vitamini eksikliği sinir sistemine de zarar verebilmektedir, bu nedenle eksikliği tedavi edilmesi gereken bir durumdur.
B12 vitamini takviyeleri ilaçlarla etkileşir mi?
Evet, B12 vitamini takviyeleri ilaçlarla etkileşebilmektedir. Bu ilaçlara örnekler:
Mide asidi ilaçları
Peptik ülser ya da astroözofegal reflü gibi hastaların kullandığı ilaçlar midenin asitlik seviyesini düşürmektedir. Asitliği azalan mide gıdaların içindeki B12 vitaminini proteinlerinden koparamayacağı için emilimi yeterli gerçekleşemeyecektir. Bu ilaçlara örnek olarak omeprazol, lansoprazol, simetidin ve ranitidin örnek verilebilir.
Metformin
Diyabet hastalarının kullandığı Metformin ise aynı şekilde B12 vitamini emilimi azaltarak eksikliğine sebep olabilmektedir.
B12 vitamini ile etkileşen ilaçlar hakkında daha detaylı bilgi için eczacınıza ya da doktorunuza başvurabilirsiniz.
Ramazan ayında oruç tutarken B12 vitamini eksikliğine dikkat etmek
Oruç tutulan süre boyunca alınan vitamin ve mineral miktarında azalma olabilmektedir. Bu nedenle oruç tutan kişiler özellikle ramazan ayında dengeli beslenmeye dikkat etmeleri gerekmektedir. Ancak oruç tutmanın şu ana kadar herhangi bir sağlık riski oluşturduğu gözlenmemiştir.
B12 vitamini vücutta depolanabilen bir vitamindir bu nedenle 1 aylık oruç tutma sonrasında vücutta azalacak olsa da hemen bir eksiklik göstermeyecektir. Ramazan ayından sonra düzenli beslenmeye devam edildiği durumda da herhangi bir B12 vitamini eksikliği görülmesi beklenmemektedir.
Eğer Ramazan ayından önce B12 vitamini eksikliği teşhisi aldıysanız ve takviye kullanıyorsanız bu takviyelerinizi iftar ile beraber ya da iftardan sonra alacak şekilde saatini ayarlayabilirsiniz.
Referanslar
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB12-Consumer/
Sajjadi, Seyedeh Forogh, et al. “Effect of Ramadan fasting on Macronutrients & Micronutrients intake: an essential lesson for healthcare professionals.” Journal of Nutrition, Fasting and Health 6.4 (2018): 205-212.