İçerik Başlıkları
Saçlar Neden Dökülür? Normal Bir Süreç mi Yoksa Bir Hastalığın Habercisi mi?
İnsanda kafa derisini kaplayan saçların asıl işlevi başı soğuktan, sıcaktan, darbelerden ve dış etkenlerden korumaktır. Yüzyıllardır estetik ve güzellik kavramlarıyla da ilişkilendirilen saçlar dıştan baktığımızda zarif bir görünüme sahip olsa da vücudumuzdaki en karmaşık mini organlardan birisidir ve yapısal olarak keratin adı verilen protein liflerinden oluşur.
“Her gün 50-100 adet saç teli kaybı normaldir.”
Dermatologlara başvurunun önemli sebeplerinden biri olan saç dökülmesi, çeşitli nedenlere bağlı olarak saç tellerindeki hafif bir incelmeden tüm saçların dökülmesine kadar çok farklı sorunları ifade etmektedir. Saç; biyolojik döngüsü gereği anajen, katajen ve telojen evrelerinden geçer. Nasıl ki bir saç telinin her ay yaklaşık 1.25 cm uzaması normal ise her gün yaklaşık 50-100 arasında saç teli kaybı da normal kabul edilmektedir. Bu saç tellerini kaybediyor olmamızın nedeni saç folikülünün dinlenme periyoduna girmesi ve böylelikle saçın düşmesidir. Bunların yerine yeni saçlar çıkar. Anormal saç dökülmesi durumunda ise bu sayı oldukça artar. Ani saç dökülmesi ciddiye alınması gereken bir şeydir çünkü altta yatan başka sebepler olabilir.
Saç Dökülme Sebepleri
Genetik ve ilerleyen yaş, beslenme şekli, stres, hormonal değişiklikler (menopoz, polikistik over sendromu, gebelik gibi), bazı ilaçlar, herhangi bir tiroid hastalığının varlığı saç dökülmesine etki eden faktörlerdir. Bir zamanlar gür, sağlıklı saçlarınız aniden ve fark edilir şekilde dökülmeye başlarsa, özellikle genetik olmayan bir faktörün saç kaybınıza neden olması muhtemeldir.
Kadınlarda hormon seviyelerindeki değişiklikler saç dökülmesine sebep olabilir.
Geçici saç dökülmeleri östrojen seviyelerindeki değişiklikler sonucu meydana gelebilir ve genellikle gebelikten veya doğum kontrol haplarının kesilmesinden sonra fark edilir. Hamilelik sırasında çoğu kadın, normal seviyelerde dökülmediği için daha kalın görünebilen parlak, sağlıklı saçlara sahiptir. Doğumdan sonra östrojen seviyeleri düştüğünde, çoğu kadın vücutlarının hamilelik sırasında “tuttuğu” saç dökülmesini yaşar. Bu aşırı saç dökülmesi doğumdan yaklaşık üç ay sonra ortaya çıkar ve genellikle geçicidir. Östrojen seviyeleri dengelendiğinde saç dökülmesi normal oranlara dönecektir.
Kadınlarda özellikle tepede, erkek tipi dökülmeye benzer seyrelme varsa, bu hormonal bir bozukluğun işareti olabilir ve araştırılmalıdır. Beraberinde adet görme (menstrüasyon) bozuklukları, kıllanma artışı görülüyorsa bu hormonal bozukluk olasılığını arttıran bir durumdur.
Bazı ilaçların kullanımında yan etki olarak saç dökülmesi meydana gelebilir.
Bazı reçeteli ilaçlar potansiyel yan etkileri arasında saç dökülmesini içerir. Saç dökülmesine neden olabilecek ilaç türleri arasında antikoagülanlar (kan sulandırıcılar), A vitamini takviyeleri, bazı artrit ilaçları, antidepresanlar, gut ilaçları ve doğum kontrol hapları bulunur. Reçeteli bir ilaç saç dökülmesine neden oluyorsa, doktorunuz alternatif bir ilaç yazabilir.
Saç dökülmesi anemi belirtisi olabilir.
Aniden saç fırçanızda veya duş zemininizde çok daha fazla saç fark ederseniz, bu vücudunuzun düşük demir depolarına veya kansızlığa sahip olduğunun bir işareti olabilir ve test yapılmasını gerektirebilir.
Aşırı güneş ışınları, denizin tuzlu suyu, havuzlardaki klorlu sular, hava ve çevre kirliliği, saçların kalitesini bozar, matlaştırır ve dökülmesine neden olabilir. Bunların dışında kemoterapi, radyasyon tedavisi, büyük cerrahi operasyonlar, yüksek ateş, ağır enfeksiyonlar, karaciğer yetmezliği, mantar hastalıkları, saç koparma hastalığı, alerjik reaksiyonlar ve tiroid hastalıkları saç sağlığını olumsuz yönde etkiler ve saç dökülmesine neden olabilir. Tiroid hastalıklarında, doktorunuzun karar vereceği uygun tedavi ile bu durum düzelir.
Ne Yediğimiz ve Ne Yemediğimiz Saç Sağlığı Üzerinde Etkilidir!
Saçların sıklığı ve yapısı genetik olarak belirlenip kişiden kişiye değişse de kötü beslenmenin, kilo kaybının, yeterli protein almama ve yeme bozukluklarının (anoreksiya ve bulimia) saç büyümesi üzerinde önemli etkileri vardır. En sık karşılaşılanı, gelişmekte olan ülkelerde daha yaygın olmakla birlikte, yaşam standardı yüksek ülkelerde de görülen protein-kalori malnütrisyonudur. Saçın yapısını protein oluşturduğundan, protein saç sağlığı ve büyümesi için gereklidir. Diyette yeterli protein almamak sağlıklı saçlara zarar verebilir ve vücudun yeni saç kökleri oluşturma yeteneğini engelleyebilir. Protein eksikliği, saçın incelmesine ve dökülmesine sebep olur. Ayrıca folikül biyosentezi için vitamin ve eser elementlerin yeterli düzeyde alınması gerekir.
Aşağıdakiler saç sağlığı açısından oldukça önemlidir:
- Protein
- Demir
- Çinko
- B12 vitamini
- Niasin (B3 vitamini)
- Esansiyel yağ asitleri
- Selenyum
- Folik asit
- Biotin
A vitamininin eksikliğinde değil fazlalığında saç dökülmesi görülür!
Saç Hastalıkları
1.Androjenik alopesi: Androjenlere bağlı erkek tipi saç dökülmesi olarak bilinir ancak kadınlarda da görülebilmektedir. Erkeklerin büyük bir kısmında karşılaşılır ve çoğunlukla genetik geçişlidir. Alnın iki yanındaki ve tepedeki saçlar zamanla dökülerek seyrelmeler başlar. Bu tip dökülmelerde kesin bir çözüm olmasa da dökülmeyi yavaşlatacak bazı dermokozmetikler veya ilaçlar doktor veya eczacı tavsiyesi ile kullanılabilir.
2.Telojen effluvium: Kronik stres koşullarında vücut tarafından salgılanan kortizol, ACTH, prolaktin gibi tipik stres mediyatörlerinin saç gelişimini yüksek oranda engellediği bilinmektedir.
3.Alopesi areata: Halk arasında saçkıran olarak bilinir. Saçlı deride yer yer 2-5 cm çapında saçsız alanların meydana gelmesine neden olur. Otoimmün hastalıklarla ilişkilidir.
4.Tinea capitis: Trichophyton tonsurans isimli dermofit neden olmaktadır. Saçlı deriye tutunarak folikülleri istila eder ve yama şeklinde dökülme meydana getirir.
5.Traksiyon alopesisi: Saçlarını sürekli sıkı bağlayan kişilerde görülür ve kalıcı saç kaybına neden olabilir.
Saç Dökülmelerinin Önüne Geçmek İçin Birkaç İpucu
- Saç keratinine hasar verecek perma, saç rengini açma, ısı uygulama gibi işlemlerin sıklığı azaltılmalı, mümkünse kaçınılmalıdır.
- Saçlar 15 cm mesafeden kurutulmalıdır.
- Saçlar ıslakken kırılmaya daha müsait olduğundan ıslakken sert bir şekilde taranmamalıdır.
- Akşamları saç yumuşak fırçalarla dipten uca taranmalı ve kendi sebum salgısının tüm saçlara dağılması sağlanmalıdır.
- Saçları çok sıkı bağlamaktan kaçınılmalıdır.
KAYNAKLAR
- Bayram V. Saç ve saçlı derinin sağlığını etkileyen faktörler. ABMYO Dergisi. 2011; (22): 66-70.
- Guo E. L. and Katta R. Diet and hair loss: effects of nutrient deficiency and supplement use. Dermatol Pract Concept. 2017; 7(1): 1–10.
- https://www.aad.org/public/diseases/hair-loss
- https://www.hairscientists.org/hair-and-scalp-conditions/nutrition-and-hair-health
- https://turkderm.org.tr/menu/76/sac-dokulmeleri
- http://www.phd.org.tr/19kongresunum/ozguremek_kocaturkgoncu.pdf
- https://www.everydayhealth.com/skin-and-beauty-pictures/things-your-hair-says-about-your-health.aspx
- https://www.everydayhealth.com/hair-loss-pictures/surprising-things-that-cause-hair-loss-0209.aspx