İçerik Başlıkları
Patlayan Kafa Sendromu (Exploding Head Syndrome)
Patlayan kafa sendromu (EHS), insanların derin uykuya girerken, gece uyanırken veya uykuyla uyanıklık geçişi sırasında, kafalarının içinde çok yüksek sesler duymalarına neden olan bir uyku bozukluğudur. Bu sendroma sahip kişiler tarafından silah sesi, havai fişek, bomba patlaması, gök gürültüsü veya birbirine çok yüksek sesle çarpan ziller gibi oldukça şiddetli gürültüler olarak tanımlanan bu sesler aslında gerçek değil ve başkaları tarafından duyulmuyor. Bazı durumlarda seslerle aynı anda ışık parlamaları da görülebiliyor ya da kişinin kafası, kolları veya bacakları kas seğirmesi gibi istemsiz bir şekilde sarsılabiliyor.
İsmi kulağa dehşet verici gelse de, patlayan kafa sendromunda hiç acı hissedilmez. Tehlikeli bir durum değildir ve genellikle tedavi gerektirmez. Bununla birlikte, zararsız da olsa, kafanızda bir patlama sesi duyarak aniden uykudan uyanmak kesinlikle korkutucu olmalı. Beyninizde bir tümör olduğunu veya felç geçirdiğinizi düşünebilirsiniz. Doğal olarak, bazı insanlarda kafa karışıklığı, sıkıntı, panik ve korku yaratabilir; ayrıca kişinin uyumasını engelleyerek gündüzleri aşırı yorgun olmasına yol açabilir.
Patlayan kafa sendromu (EHS) nedir?
Patlayan kafa sendromu (EHS), parasomniler adı verilen gruba ait bir tür uyku bozukluğudur. Uyurgezerlik, kabus görme, gece terörü, uyku felci, uyku ile ilişkili yeme bozukluğu gibi uyku sırasında meydana gelen çeşitli durumlar için kullanılan parasomniler; kişiyi kısmi veya derin bir uykudan uyandırarak ya da uyku geçişleri sırasında, istenmeyen fiziksel, sözlü veya davranışsal semptomlara neden olurlar. ‘Epizodik kranial duyusal şok’ olarak da adlandırılan patlayan kafa sendromu, kişinin, uyku sırasında kafasının içinde patlama sesi gibi çok yüksek bir ses duymasıdır. Kulağa korkutucu gelen ismine rağmen acı vermez ve genellikle ciddi bir sağlık sorunu değildir.
Belirtileri nelerdir?
Patlayan kafa sendromu (EHS) yaşayan kişiler, derin uykuya geçerken veya gecenin bir yarısı uyanırken, kafalarının içinde patlama ve çarpma sesine benzeyen çok yüksek sesler duyarlar. Bunlar sadece halüsinasyon olsa da, ortaya çıktıklarında çok gerçekçi gelir. EHS ile fiziksel acı çekilmez ancak sıkıntı, korku ve endişeye neden olabilir. Tipik olarak, yalnızca uyku evreleri arasında, aniden ortaya çıkan gürültü atakları uyanınca kaybolma eğilimindedir. Bir saniyeden az süren ataklar, gece boyunca bir veya birkaç kez olabilir. Bazıları ayda en az bir atak geçirir ve bu yıllarca sürebilir ya da kısa bir süre boyunca çok sık devam edebilen nöbetler, çok uzun bir süre hiç olmayabilir. Çok yüksek seslere ışık parlamaları ve kas spazmları (miyoklonik sıçramalar) eşlik edebilir. Hızlı kalp atışı, baş ağrısı, terleme, nefes almada zorluk, gündüz yorgunluğu, hafif hafıza bozukluğu, uykuya dalma veya uykuda kalma zorluğu yaygın görülen diğer semptomlardır.
Patlayan kafa sendromuna ne sebep olur?
Patlayan kafa sendromunun nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Bu konuyla ilgili yayınlanmış tıbbi raporların çoğu yalnızca birkaç hastaya dayanmaktadır. Bunun nörolojik bir sorundan kaynaklandığına inanan araştırmacıların yanı sıra, klinik korku ve kaygı ile ilgili olduğunu düşünenler var. Ayrıca, bazı teoriler, beynin şakak lobundaki küçük nöbetlerden, iç kulak yapılarındaki işlev bozukluğundan veya orta kulağın gece boyunca hareket eden bölümlerinden kaynaklanabileceğini öne sürüyor. Korku, duygusal stres veya kaygı da duruma katkıda bulunabiliyor. Vaka çalışmalarından elde edilen bazı bulgular ise; obstrüktif uyku apnesi veya uyku yoksunluğu gibi diğer uyku bozukluklarının bir sonucu olabileceğini ya da patlayan kafa sendromu ataklarının migrenin başlangıcından önce yaşanabildiğini düşündürmektedir.
EHS’nin nedenleri hakkında diğer görüşler şunlardır:
- Beynin duyusal nöronlarının aktivitesinde kısa bir artış
- Beyinde uyku-uyanıklık geçişi sırasında anormal aktivite
- Depresyon veya anksiyete tedavisinde kullanılan ilaçları aniden bırakmak
- Bir ilacın yan etkisi
- Uyuşturucu veya alkol kötüye kullanımı
Kimlerde görülür?
Patlayan kafa sendromu her yaşta görülebilir. Ancak yüksek düzeyde stres yaşayanlarda veya başka uyku bozukluğu öyküsü olanlarda ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Bazı araştırmalar yaşlılarda, 50 yaşın üzerindeki kadınlarda ve üniversite öğrencilerinde yaygın olduğunu gösteriyor.
Patlayan kafa sendromu nasıl teşhis edilir?
Patlayan kafa sendromunun teşhisinde kullanılan özel testler yoktur. Genellikle bir uyku uzmanı, tıbbi geçmişinizi değerlendirerek diğer koşulları ekarte etmeye çalışır. Birkaç hafta boyunca her gece semptomlarla ilgili bir uyku günlüğü tutmanızı, beslenme alışkanlıklarınızı ve duygusal durumlarınızı izlemenizi isteyebilir. Uyku probleminiz varsa uyku laboratuvarında bir gece geçirmeniz gerekebilir. Doktorunuz bir uyku çalışması (polisomnografi) yaparak, duyduğunuz seslerin başka bir uyku bozukluğundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamaya çalışır. Siz uyurken vücudunuzda aynı anda meydana gelen çeşitli bedensel işlevleri değerlendirmek için yapılan polisomnogram; beyin ve vücut aktivitesini ölçerek, beyin dalgalarınızı, kas aktivitenizi, kalp atışınızı, göz hareketlerinizi ve nefesinizi kaydeder. Ayrıca doktorunuz nörolojik muayenenin yanı sıra, altta yatan olası tıbbi durumları teşhis etmek için MR görüntüleme, kan testleri veya elektroensefalogram gibi diğer laboratuvar testlerini kullanabilir.
Tedavisi nasıldır?
Patlayan kafa sendromu için standart bir tedavi yoktur. Aslında tipik olarak tedavi edilmesi gerekmez. Bazı kişiler için, bu durumun tehlike yaratmadığını ve aşırı endişelenmek için bir neden olmadığını öğrenmek, semptomların iyileşmesinde yeterlidir. Bununla birlikte, kişinin semptomları uyku kalitesini önemli ölçüde etkiliyorsa veya duygusal sıkıntıya neden oluyorsa, bir uyku uzmanıyla konuşmasında fayda vardır. Tedavi planı yaşınıza, semptomlarınıza ve bunların hayatınızı ne ölçüde etkilediğine bağlı olacaktır. Gerekirse, diğer koşulların tedavisinde kullanılan belirli bir ilaç reçete edilebilir. Çünkü özellikle EHS’yi tedavi etmek için onaylanmış herhangi bir ilaç yoktur. Anti-anksiyete ilaçları, antikonvülsanlar, antidepresanlar gibi nörolojik aktiviteyi etkileyen ilaçlar veya kalsiyum kanal blokerleri patlayan kafa sendromu tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Doktorunuz, kaygının önemli bir faktör olabileceğini düşünürse danışmanlık veya konuşma terapisi önerebilir.
Bunun dışında kendiniz durumunuza yardımcı olabilecek bazı şeyler yapabilirsiniz; örneğin, stresliyken nöbet geçirme olasılığınız fazlaysa, endişenizi azaltmanın yollarını bulabilirsiniz. Rahatlama ve gevşeme teknikleri, derin nefes egzersizleri, meditasyon ve yoga yapmak stresinizi azaltabilir. Nöbetleri uykusuzluk tetikliyorsa, uyku rutininizde değişiklikler yapmak ve yatmadan önce stres seviyenizi azaltmaya çalışmak daha rahat uyumanıza yardımcı olabilir. Rahatlatıcı bir müzik dinlemek, kitap okumak veya yatmadan önce ılık bir banyo yapmak işe yarayabilir.
Patlayan kafa sendromunun komplikasyonu var mı?
Patlayan kafa sendromunun belirtileri kendi başlarına tehlikeli değildir. Ancak, korku içinde uyanma hissi, bazı insanlarda sürekli bir kaygıya yol açabilir. Bazı durumlarda kaygı uykuya dalmayı zorlaştırır, bu da zamanla fiziksel ve psikolojik sorunlara neden olabilir. Semptomlarla karşılaştığınız ilk birkaç kez özellikle korkutucu olabilir. Nöbetler düzenli olarak devam ederse veya uyku düzeninizi etkilemeye başlarsa, bir uyku uzmanıyla görüşün.
Kaynaklar:
- https://www.healthline.com/health/exploding-head-syndrome
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21907-exploding-head-syndrome-ehs#:~:text=Exploding%20head%20syndrome%20(EHS)%20is%20a%20type%20of%20sleep%20disorder,wake%20up%20during%20the%20night.
- https://www.webmd.com/sleep-disorders/exploding-head-syndrome
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/exploding-head-syndrome