İçerik Başlıkları
Kolorektal Polip ve kanser taramada Türkiye verileri
Türk Gastroenteroloji Derneği Kolon Kanseri ve Kolorektal Polip Çalışma Grubu olarak; Kolorektal kanser ve polip sıklığını saptamak ve risk faktörlerini belirlemek amacıyla, farklı illerden ve bölgelerden 16 ayrı devlet ve özel üniversite tıp fakülteleri, eğitim ve araştırma ile özel hastanelerin gastroenteroloji bölümlerinde, kolorektal kanser taraması amacıyla kolonoskopi yapılan 6 bin 508 olgunun katıldığı prospektif bir çalışma yapıldı. Araştırmada kolon kanseri tarama amacıyla kolonoskopi yapılan vakaların, demografik özellikleri, aile hikayesi, sigara tüketimi, hafif-orta-ağır olmak üzere alkol alışkanlıkları, vücut kitle indeksi, polip saptanma oranları, yerleşim yeri, polip histolojik tipleri, kolon kanseri sıklığı yerleşim yeri ve tipleri özel bir forma kaydedildi. (Tablo: 1)
Elde edilen bulgulara göre, çalışmaya katılan olguların yaş ortalaması 53.9± 13.4 (Şekil 3) olarak belirlendi. Olguların yüzde 52’si kadın, yüzde 48’i erkek olarak saptandı (Şekil 4). Sigara kullanımı oranları yüzde 23’ü aktif sigara içen, yüzde 14’ü ise sigarayı bırakmış olarak tespit edildi. Sigara içenlerin yüzde 53’ünün ise, 20 yıldır günde en az 1 paket sigara tükettiği belirlendi (Şekil 5). Alkol kullanımı ise toplamda yüzde 8,3 olarak bulundu. Bunların yüzde 62’sinde ise orta-ağır alkol kullanımı olduğu belirtildi (Şekil 5). Olgularda kilo fazlalığının ise yüksek seviyede olduğu saptandı. Vakaların yüzde 26’sında vücut kitle endeksi 30 ve üzeri, yüzde 6,7’sinde ise 35 ve üzeri olarak karşımıza çıktı (Şekil 6). Vakalarda aile hikayesine bakıldığında, yüzde 14,5 oranda genetik öykü belirlendi.
Kolonoskopik taraması yapılan olgularda polip sıklığı yüzde 31, kolon kanseri sıklığı yüzde 2,3 olarak saptandı (Şekil 7). Kolon poliplerinin özellikleri, saptandığı kolon segmentleri histopatolojik sonuçları (Şekil 7’de) sunuldu. Kadınlarda polip sıklığı yüzde 27, kolon kanseri sıklığı yüzde 1. Erkeklerde polip sıklığı yüzde 37, kolon kanseri sıklığı yüzde 3,8 olarak bulundu (Şekil 7).
Tarama yapılan olgularda kolonda polip tespit edilme oranları 40-49 yaş grubunda yüzde 14, 50-59 yaş grubunda yüzde 23, 60-69 yaş grubunda yüzde 27 olarak bulundu (Şekil 8). Poliplerin tüm olgularda %83’ü (erkeklerde %86, kadınlarda %80) adenomatöz polip olarak belirlendi. Kolon kanseri saptanan olguların %73’ü sol kolonda %27 sağ kolonda gözlendi (Şekil 9). Yaşlara göre kolon kanseri görülme sıklığında ise 50 yaş üstünde belirgin olarak artış olduğu saptandı. Ülkemizde kolonoskopi taramasında her 3 olgudan 1’inde polip veya kanser (yüzde 2,3), her 4 olgudan 1’inde kanser öncülü adenomatöz polip saptanmaktadır.
KOLOREKTAL KANSER TARAMA KİMLERE YAPILMALI?
KOLOREKTAL KANSER TARAMASINDA YENİ RİSK SKORLAMA ÖNERİSİ
Kolon polip ve kanser taramasında ülkelere özgü yeni tarama stratejisi ve yaş belirleme gereklidir. Asya-Pasifik kolorektal kanser tarama komitesinin risk puanlaması tarama başlama yaşı açısından o dönemdeki 50 yaş yaklaşımına katkı getirmemiştir. Ayrıntılı ve titiz istatiksel verilerimize dayanarak Asya- Pasifik grubundan farklı olarak 50 yaş altında tarama gereksinimi gösteren olguları saptamak için yeni bir risk puanlaması önerdik.
Bu risk skorunu yaş, cinsiyet, sigara kullanımı, aile hikayesi, BMİ verilerine göre hesapladık (Tablo 2). Yeni risk puanlamasına göre skoru 4 ve üzeri saptanan olgularda kolonoskopik tarama yapılması gerektiğini önerdik. Önerdiğimiz risk skoruna göre, kolon polip ve kanser taramasında 45 yaş önemlidir. Özellikle kolorektal kanser taramasına 45 yaşında başlanmalıdır.