Özellikle çölyak hastalarını yakından ilgilendiren gluten hassasiyetinin gerçek sebebi gluten olmayabilir. Buğday, arpa, yulaf gibi tahıllar tüketildiğinde otoimmun sorunlarla ve hazımsızlıklık belirtileriyle kendini gösteren çölyak hastalığı hala araştırılıyor. Yeni yayınlanan bir çalışma, gluten hassasiyeti olduğu söylenen insanların aslında glutene karşı zannettikleri kadar hassas olmadıklarını ortaya koydu. Problemin esas kaynağı gluten olmayabilir.
Norveç Oslo Üniversitesi ve Avusturalya Monash Üniversitesi tarafından yürütülen çalışma Gastroenterelogy dergisinde yayınlandı.
Toplumun %13’ü gluten hassasiyeti olduğunu düşünüyor ve bu insanlar, ekmek ve makarna türevlerini yediklerini zaman karınlarında şişlik şikayetlerini yaşıyorlar. Fakat bunların sadece %1’lik bir kısmına çölyak hastalığı teşhisi konuyor; diare ve hazımsızlık ile birlikte şiddetli otoimmun sorunlar yaşıyorlar.
Monash Üniversitesinden Peter Gibson ekmek tüketimiyle ilgili de şunları aktarıyor: “Çölyak hastalığının esas suçlusu gluten olarak düşünülürdü ve insanlar buğday tüketimini durdurdukları zaman gerçekten de kendilerini daha iyi hissederlerdi. Fakat glutenle ilgili bu varsayımın artık çok da doğru olmadığını söyleyebiliriz”
Gluten hassasiyeti konusu hala tartışmalı bir konu. Bazı çalışmalar çölyak hastası olmayan sağlıklı bireylerin gluten içeren gıdalara karşı farklı bir reaksiyon ortaya koymadıklarını gösterirken market rafları glutensiz gıdalarla doldu.
Yayınlanan bu çalışma, gluten yerine fruktan adı verilen şeker zincirlerini hedef gösteren eski çalışmaları destekler nitelikte. Her iki madde de buğday, arpa ve çavdarda mevcut.
Çalışma 59 kişilik bir deney grubuyla yürütüldü ve deneyde yer alan gönüllüler 3 gruba ayrıldı. Bunlardan ilkine her gün bir hafta boyunca gluten içeren gıda verilirken ikinci gruba ise fruktan içeren gıda veriliyor ve 3. gruba ise hiçbiri içermeyen gıdalar veriliyor. Bir sonraki hafta ara veriliyor ve ilerleyen haftalarda yine dönüşümlü olarak öteki tür gıdaya geçiliyor. Sonuç olarak birer hafta ara vererek her denek her gıda grubundan bir hafta boyunca her gün tüketiyor. Denekler hangisini içeren gıda tükettiklerini bilmiyorlar. Sonuç olarak fruktan içeren gıdaları tükettikleri dönemde 15% oranında daha fazla karında şişlik şikayeti yaşıyorlar, genel olarak da 13% oranda daha fazla sindirim şikayetleri yaşıyorlar.
Bu çalışma gluten hassasiyetinin aslında belki de glutenden değil fruktanlardan kaynaklanıyor olabileceğinin altını çizmekte. Soya sosu gibi yüksek gluten içeren fakat düşük fruktan içeren gıdaların önünü açarken, glutensiz gıda diyeti uygulayan insanların tip 2 diyabet riskinin de düşürülmesini sağlayabilir.
Ecz. Hasan Günel