Geçtiğimiz onlarca yılda tüm dünyada milyonlarca çocuğun halk arasında bademcikler olarak adlandırılan tonsilleri ve adenoitleri ameliyatla alındı. Patojenlerin solunum kanalına girmeleri sonrasında, lens sistemini yani bağışıklık sistemini uyararak, birincil seviye immun cevabın oluşmasını sağlıyor bu dokular. Genelde yenidoğanlarda kronik inflamasyon halinde bulunuyorlar.
Sağlık otoritelerince yetişkinlerde bu dokuların yokluğunun ciddi sorunlara yol açmadığı kanısı hakimdi. Bu nedenle çocuklarda bu dokular alınarak boğaz ve kulak enfeksiyonlarından kurtulmaya çalışıldı ve bu konuda başarı da sağlandı.
Fakat JAMA Otolaryngology-Head & Neck Surgery’de yayınlanan bir çalışma bu uygulamanın yetişkinlerde daha çok rahatsızlığın önünü açtığını işaret ediyor.
Dr Sean Byars (University of Melbourne) önderliğindeki araştırma ekibi 1.2 milyon insanın sağlık kayıtlarını incelemeye alarak bir makale yayınladılar. 9 yaşından önce tonsil ve adenoitlerini aldıranlarla aldırmayanları kıyasladıklarında; aldıranların 3 kat daha fazla oranda alerjik veya enfeksiyon kökenli üst solunum yolu rahatsızlığına yakalandıklarını farkettiler. Bu rahatsızlıklar arasında astım, influenza, pnömoni de yer alıyor.
Ayrıca analiz çalışmalarının gösterdiğine göre tonsilit ve adenoidit enfeksiyonlarından kurtulmak için -özellikle nefes alma güçlüğü, kulak veya sinüs inflamasyonlarında- yapılan bu ameliyattan bir süre sonra hastalar yine aynı şikayetleri yaşıyorlar. Ameliyatla sağlanan bu küçük kazanıma karşın uzun dönem sağlık durumu riske alınıyor.
Bu çalışma, tonsilektomi operasyonunun uzun dönem sonuçlarına dair yapılan ilk çalışma ve incelenen hasta sayısı da oldukça yüksek. Çalışmayı gerçekleştiren araştırmacılar tonsilektomi ameliyatlarına son çare olarak başvurulmasını ve öncelikle diğer yöntemlerin denenmesi gerektiğini öneriyor. Çocukların kendi immün sistemlerinin gelişmesi için yeterli zamanın tanınmasını ve bu amaçla da bu ameliyatların olabildiğince ötelenmelisi konusunda uyarıda bulunuyorlar.
Çalışmayı şu sözlerle değerlendiriyorlar: “Tonsil ve adenoitlerin lenfatik sistemin önemli bir parçası olduğunu ve çocukluk çağından itibaren immün sistemin gelişmesinde, patojenlerin taranmasında rol aldığını biliyorduk, bu nedenle ameliyatla alınmaları halinde bu durumun ileri dönemlerde solunum sistemi rahatsızlıklarına karşı bir risk yaratması zaten beklenen bir sonuçtu”.
Sorunların kaynağına yönelik bu gibi uygulamaların, toplum sağlığı üzerindeki etkisi tartışmasız son derece büyük. Bu nedenle kestirme çözümlerin bir kez daha değerlendirilmesinde fayda var gibi görünüyor.