Cilt Kanseri Riskinizi Azaltın
Günümüzde cilt kanserinin en önemli nedeni güneşe maruz kalmaktır. Güneşin radyasyon içeren zararlı ışınlarının bu kanser türünün gelişiminde etkisi büyüktür. Vaka sayısı son yıllarda iki katına yükselmiştir. Özellikle kadınların bu ciddi hastalığa yakalanma sıklığı her geçen gün artmaktadır. Elbette bunda bronzlaşma tutkusunun payı büyüktür.
Peki, cilt kanseri tam olarak nedir? Gelin şimdi hep birlikte nedenlerine, belirtilerine ve teşhis-tedavi yöntemlerine bakalım.
Cilt Kanseri
Cilt kanseri genellikle güneşin zararlı ışınlarından etkilenen ciltteki hücrelerin anormal büyümesiyle gelişir. Cildin normalde güneş ışığından etkilenmeyen bölgelerinde de ortaya çıkabilir.
Üç ana türü vardır.
Malign (kötü huylu) melanom
Bazal hücreli karsinom
Skuamöz hücreli karsinom
Melanom, en ciddi cilt kanseri türüdür. Cilde rengini veren bir pigment olan melanositlerde (melanin üreten hücrelerde) gelişir. Bir başka deyişle, yazın bronzlaşan cilt tabakasında oluşur. Genelde vücutta sonradan gelişen benlerde ortaya çıkar. Ancak normal görünümlü cilt bölgelerinde de gelişebilir. Nadiren göz, burun, solunum yolu, bağırsak veya beyinde başlayabilir. Çok tehlikeli bir kanser türüdür. Hastalığı yenme olasılığı erken teşhis ve tedaviye bağlıdır.
Bazal hücreli karsinom, adından da anlaşılacağı üzere bazal hücrelerde gelişir. Bazal hücreler ölen eski hücreler yerine yenilerini üreten deri içindeki bir hücre türüdür. Genellikle ciltte hafif, şeffaf bir yumru olarak belirir; başka şekillerde gözlenmesi de mümkündür. Sıklıkla cildin baş, boyun gibi güneşe maruz kalan bölgelerinde rastlanır.
Skuamöz hücreli karsinom, cildin orta ve dış katmanlarını oluşturan skuamöz hücrelerde gelişir. Cilt kanserinin yaygın bir türüdür. Genellikle çok tehlikeli değildir ancak agresif olabilir. Tedavi edilmezse büyüyebilir veya vücudun diğer bölgelerine yayılarak ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Cilt Kanserinin Nedenleri
Cilt kanseri gelişimine yol açan en önemli faktör güneş radyasyonudur. Vakaların % 90’nını oluşturmaktadır. Ayrıca solaryumlardaki bronzlaşma lamba ve yataklarından gelen ultraviyole (morötesi) radyasyonuna maruz kalmak da riski artırır.
Her yaşta görülebilir. Yaşlı kişilerde çok daha yaygındır ancak son dönemlerde özellikle 40 yaş altı kişi ve kadınlarda daha sık rastlanmaya başlanmıştır. Çocuklarda nadiren gelişir.
Bu kanser türünün gelişme riski güneş yanığı sonrası artabilir. Öte yandan kanserin ortaya çıkması yıllarca da sürebilir. Kalıtsal koşullar bir başka etkileyici faktördür. Özellikle ailesinde cilt kanseri geçmişi olan kişiler güneş ışınlarına maruz kalırsa kanser gelişimini tetikleyebilir.
Cilt kanserinin belirtileri cilt üzerinde gözle görünür. Saç derisi, yüz, dudak, kulak, boyun, göğüs, kol, el ve özellikle kadınlarda bacaklarda gelişir. Ayrıca avuçlarda, el-ayak tırnaklarının altında ve genital bölgede oluşabilir. Koyu tenliler dâhil tüm cilt tonlarındaki insanları etkiler.
En yaygın görülen belirtileri şunlardır:
- Benlerde değişiklik: Ciltteki mevcut benin rengi ya da şekli değişir ve kanama ya da sızıntı başlar. Ben üzerinde çok yavaş iyileşen yaralar oluşur.
- Ben şekli: Gittikçe büyüyen, cilt üzerinden yükselen veya birden fazla renkte gelişebilen benler gözlenir.
- Yeni benler: Kırklı yaşlara kadar zaman zaman yeni benlerin oluşması oldukça normaldir. Dolayısıyla yeni oluşan benin görünümünde bir anormallik olmadığı sürece endişelenmeye gerek yoktur.
- Kan kabarcıkları: Özellikle ayak tırnaklarının altında görülür ve bunlar bir darbe sonucu değil, kendiliğinden oluşur. Kan oturmasına benzetilebilir.
- Ciltte olağandışı görünümler: Kendiliğinden gelişen ve birkaç haftadan uzun süren bir yara, yumru veya lekeler.
- Olağandışı cilt değişiklikleri: Pullu, kaşıntılı, hassas, kırmızılaşan veya sızan, kanayan, kabuklaşan cilt bölgeleri.
Bu belirtilerden herhangi birini cildinizde gözlediğinizde mutlaka cilt kanseri olduğunuz anlamına gelmez. Ancak yine de dikkate alınması gereken önemli belirtilerdir. Bu nedenle, vakit kaybetmeden bir dermatoloğa görünmekte fayda vardır.
Deri Kanseri Teşhisi
Cilt kanserinin kesin teşhisi için genellikle biyopsi yapılır. Alınan doku mikroskop altında incelenir. Doktor ayrıca kanserin çevre dokuya veya lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını araştırmak için kan tahlili gibi başka testlere ihtiyaç duyabilir.
Cilt Kanseri Tedavisi
Cilt kanserinin temel tedavisi ameliyattır. Deri yüzeyiyle sınırlı küçük cilt kanserlerinde biyopsi yeterli gelebilir. İşlemin kapsamı tümörün kalınlığına, yani cildi ne kadar derinden istila ettiğine göre belirlenir. Sadece tümörün değil, etrafındaki normal derinin bir kısmının ve altındaki yağ dokusunun da alınması gerekebilir. Kanserin yakındaki lenf düğümlerine yayıldığına dair işaretler varsa ve teknik olarak mümkünse bunlar da alınır.
Cilt Kanseri Tedavi Seçenekleri
Eksizyon
Cerrahi bir yöntemdir ve yukarıda belirttiğimiz gibi cilt kanseri tedavisinde en yaygın kullanılan seçenektir. Kanserin her türüne uygun olan bu tedavide kanserli dokuyla onu çevreleyen sağlıklı cilt kısmen veya tamamen çıkartılır.
Kriyocerrahi
Bazı küçük, erken dönem cilt kanserleri kriyocerrahi yöntemiyle, yani sıvı nitrojenle dondurularak yok edilebilir. Ölü doku çözüldüğünde ciltten sıyrılır.
Mohs mikrografik cerrahi
Tekrarlayan ve tedavisi zor skuamöz veya bazal hücreli karsinom gibi cilt kanserlerinde uygulanır. Bu işlemle mümkün olduğunca az miktarda sağlıklı doku ile tümörün tamamının çıkarılması hedeflenir. Genellikle burun gibi sağlıklı cilde fazla dokunulmaması gereken alanlarda kullanılır. Kanserli hücre kalmayana kadar her cilt dokusu mikroskop altında incelenerek katman katman kaldırılır.
Kürtaj ve elektrodesikasyon veya kriyoterapi
Tümörün çoğu alındıktan sonra dairesel bıçaklı bir tıbbi cihaz kullanılarak kalan kanserli hücrelerin katmanları sıyrılır. Elektrikli bir iğne kalan hücreleri yok eder. Bu işlemin bir türünde, işlem gören alanın tabanıyla kenarlarını dondurmak için sıvı nitrojen kullanılabilir. Son derece basit ve hızlı olan bu tedavi, özellikle bazal veya skuamöz hücreli cilt kanserlerinin tedavisinde kullanılır.
Radyasyon tedavisi
Ameliyatla çıkarılan tümörden sonra bölgenin kanserli hücrelerden tamamen temizlenmesi için uygulanabilir.
Kemoterapi
Derinin üst tabakasıyla sınırlı kanserlerde kanser önleyici maddeler içeren krem veya losyonlar doğrudan cilde uygulanabilir. Eğer kanser vücudun diğer bölgelerine yayılmışsa sistemik kemoterapi gerekebilir.
Fotodinamik tedavi
Bu tedavide lazer ışığı ve ilaçların bir kombinasyonuyla kanserli hücreler yok edilir. Yani kanserli bölgeye lazerin tedavi gücünü artıran ışığa duyarlı ilaçlar şırınga edilir.
Biyolojik terapi
Tümörü ortadan kaldırmak için vücudun bağışıklık sisteminin hastalığa tepki verme şeklini etkileyen yeni bir tedavi yöntemidir. Ancak yeni ve geliştirilmeye devam edilen bir yöntem olduğundan hastalığı tam olarak iyileştiremeyebilir. Bazen kemoterapi gibi tedavilerin yan etkilerini ortadan kaldırmak veya azaltmak için de kullanılabilir.
Cilt kanseri aşıları hâlâ araştırma aşamasındadır ve sadece klinik bir araştırmanın parçası olarak mevcuttur.
Cilt Kanseri Riskinizi Azaltın
Garanti olmasa da, kendinizi UV ışınlarından korumanın ve cilt kanseri riskinizi azaltmanın birkaç yolu vardır:
- Cilt kanserinde erken teşhis tedavinin olumlu yanıt vermesi için çok önemlidir. Yukarıdaki uyarı işaretlerinden ve belirtilerinden herhangi birini gözlediğinizde vakit kaybetmeden bir dermatoloğa görünün.
- Gün ortası yani 11:00-15:00 arası güneş altında kalmaktan kaçının.
- Giysiler ve güneş şapkaları cildi zararlı ışınlardan koruyabilir. Cildi özellikle gün ortasında korumak son derece önemlidir.
- Çocuklar her zaman güneş yanığından korunmalıdır.
Güneşin zararlı ışınlarından korunmanın yollarını daha ayrıntılı öğrenmek için “Güneşlenirken Dikkat Edin!” yazımızı okuyabilirsiniz.
Kaynaklar:
https://www.netdoctor.co.uk/conditions/cancer/a10314/skin-cancer-malignant-melanoma/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/skin-cancer/symptoms-causes/syc-20377605