İçerik Başlıkları
GIDA ALERJİSİ VE GIDA DUYARLILIĞI
Alerji ve Alerjen nedir?
Alerji terimi “aşırı duyarlılık (hipersensitivite), alerjen veya antijene karşı vücudun abartılı veya beklenmeyen immün yanıtı” olarak tanımlanmaktadır. Vücutta alerjik reaksiyonlara sebep olan antijenlere “alerjen” adı verilmektedir. Bağışıklık sisteminin bir yiyeceğe karşı abartılı bir bağışıklık tepkisidir. Örnek: yer fıstığı veya deniz ürünlerine karşı yaşamı tehdit reaksiyonlar gibi. Bu etkiye bir bağışıklık sistemi tepkisi olan IgE üretimi neden olur. Besin alerjileri hayatımızın herhangi bir döneminde, hatta ileri yetişkinlik döneminde bile ortaya çıkabilir.
Gıda duyarlılığı nedir?
Gıda duyarlılığı, gıdayı tükettikten sonra o gıdaya özgü IgG antikorunun serumda yükselmesi ile kendini gösteren bir durumdur. Normal koşullarda, bu antikorlar gıdadaki proteinlerle birleşerek kompleksler oluştururlar ve daha sonra bu kompleksler bağışıklık sistemi tarafından ortadan kaldırılır. Bununla birlikte, bağışıklık sistemine aşırı yüklenilirse veya fazla çalışırsa, bu kompleksler gıda duyarlılığı belirtilerine sebep olacak şekilde eklemler veya sindirim sistemi gibi bölgelerde birikerek vücutta enflamasyona sebep olur. Belirtiler, rahatsız edici veya ‘reaktif’ gıdaları tükettikten üç gün sonra veya daha uzun süre sonra ortaya çıkabilir ve haftalarca sürebilir. Bu nedenle, hangi gıdaların belirtilere neden olabileceğini tam olarak belirlemek çok zordur
Belirli gıdaların tüketilmesinin, duyarlı bireylerin fiziksel ve zihinsel sağlığı üzerinde derin etkileri olabileceği uzun zamandır bilinmektedir. Bu, günümüzde tüketmekte olduğumuz çok çeşitli işlenmiş gıdalar ile daha da belirginleşmiştir.
Çalışmalar gösteriyor ki, gıdaya özgü antikorlar (vücudun bağışıklık sistemi tarafından üretilen) ile gıda duyarlılığı belirtilerinin yakından ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Gıda duyarlılığı, çok çeşitli istenmeyen belirtiler ve birçok kronik durumla ilişkilidir. Gıda alerjilerinin aksine, gıda duyarlılığının yaşamı tehdit etmesi olası değildir. Nüfusun %2’sinden azı gıda alerjilerinden rahatsızken, nüfusun %45’inin bir çeşit gıda duyarlılığına sahip olduğu tahmin edilmektedir.
Belirli bir gıdaya karşı yüksek seviyede antikor olduğunu gösteriyorsa, o gıdayı en az üç ay boyunca diyetinizden çıkarmanız gerekir ve bu süre zarfında belirtilerinizde bir iyileşme olması beklenir.
Yüksek reaksiyon gösteren gıdaları diyetinizden kaldırmanız, yaşam tarzınızı ve gıda seçimlerinizi yeniden değerlendirmenizi sağlar. Diyetinizi değerlendirmek ve eksik veya sınırlı olabilecek gıda gruplarını belirlemek için bir beslenme uzmanı veya diyetisyenden danışmanlık almak isteyebilirsiniz. Diyetinizde çok çeşitli gıdaları tüketmeniz önemlidir.
Vücutta gıda duyarlılığı neden gelişir?
- Yetersiz sindirim
- Değişen bağırsak mikrobiyotası
- Parazitler, maya veya bakteriyel bağırsak enfeksiyonları
- Kötü beslenme
- Antibiyotikler gibi ilaçlar ve tıbbi tedavilerin etkileri
Gıda intoleransı nedir?
Bağışıklık yanıtı üretmeyen reaksiyonlara genellikle ‘gıda intoleransı’ denir. Bu intoleranslar daha çok bir enzimin eksikliği ya da etkisizliğinden kaynaklanır. Bir tolere edememe durumu; bir gıdaya veya ilaca aşırı duyarlılık durumu söz konusudur. Örnek: Laktoz intoleransı
Dyt.Hale Taşgın – Beslenme ve Diyet Uzmanı