Aralık ayıyla beraber daha da şiddetlenen grip muhtemelen şu an çoğu kişinin ateşini yükseltmiş, öksürük başlatmış hatta hastane yatışlarına bile neden olmuş olabilir. Çocukların yetişkinlere göre daha hızlı yakalandığı bu hastalıktan korunmak için grip aşısı olabiliriz. Peki bu aşıyı ne zaman olmalıyız? Bu aşı söylendiği kadar güçlü mü ve yan etkileri var mı? Gelin isterseniz grip aşısı ile ilgili aklınızdaki tüm sorulara cevap olalım fakat isterseniz önce İnfluenza tam olarak nedir bir göz gezdirelim…
İçerik Başlıkları
Grip (İnfluenza) Nedir?
- Grip, burun, boğaz ve bazen akciğerleri enfekte eden influenza virüslerinin neden olduğu bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. Hafif veya şiddetli görülebilir hatta bazen ölüme yol açabilir. Gripten korunmanın en iyi yolu ise bağışıklığı güçlendirmekten geçer.
Grip en çok kimlerde görülebilir?
- Çocukların gripten hastalanma olasılığının yüksek olduğunu ve 65 yaş üstü kişilerin gripten hasta olma olasılığının en düşük olduğunu buldu.
Araştırmalara göre ise 18 yaşından küçük çocukların 65 yaş ve üstü yetişkinlere göre semptomatik grip virüsü enfeksiyonu geliştirme olasılığının iki kattan fazla olduğunu söyleyebiliriz.
Grip Belirtileri
Grip belirtileri genellikle aniden ortaya çıkar. Grip olan kişiler genellikle bu semptomların bir kısmını veya tamamını hissederler:
- Ateş
- Öksürük
- Boğaz ağrısı
- Burun akıntısı veya tıkalı burun
- Kas veya vücut ağrıları
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Grip olan herkesin ateşi olmayacağını unutmamak önemlidir.
Peki grip aşısı neden yapılır?
Grip oldukça bulaşıcıdır ve yaşamı tehdit edebilen potansiyel olarak ciddi bir viral solunum yolu enfeksiyonudur. Diğer viral solunum yolu enfeksiyonlarında semptomlar genellikle hafiftir ve çoğu insan hastayken çalışmaya veya okula devam edebilirken, gripte semptomlar şiddetlidir ve uzar. Bireylerin iş veya okul günlerini kaçırmasına neden olur. Enfeksiyon vücudu strese sokar. Ek olarak, grip komplikasyonu olarak süper enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Süper enfeksiyonlar, bir solunum yolu enfeksiyonunun üzerinde meydana gelen bakteriyel enfeksiyonlardır. Bakteriyel solunum yolu enfeksiyonları da ciddi bir enfeksiyon türüdür ve eşzamanlı viral ve bakteriyel enfeksiyon, akciğerlerin ve vücudun işlevini bozabilir. Yaşlılar ve çok gençler arasında ölüme neden olabilir. Bulaşıcılığı, morbiditesi ve ölüm potansiyeli nedeniyle grip aşısı ile gripten korunmak önemlidir.
Grip aşısı ne zaman yapılmalı?
- Grip mevsimi Ekim ayında başlayıp Mayıs ayına kadar devam edebilir. Tipik olarak, aktivite Aralık ayına kadar çok düşüktür ve en yüksek aktivite genellikle Ocak ve Mart ayları arasında gerçekleşir.
- Sağlık uzmanları, toplumunuzda grip mevsimi başlamadan önce grip aşısı yaptırmanızı önerir. Aşının gribe karşı yeterli antikor yanıtı oluşturması yaklaşık iki hafta sürer. Gribin kuluçka dönemi birkaç gün olduğundan; aşıyı olduktan hemen sonra bu hastalığa maruz kalırsanız bu hastalığa yakalanabilirsiniz.
Grip aşısı kimlere yapılmalıdır?
6 aylıktan büyük her bireyin mevsimsel grip aşısı olmasını önerilmektedir. Herkesin aşı olması gerekirken, bazı gruplar için özellikle önemlidir:
- Hasta bakımına doğrudan dahil olsun ya da olmasın, hastalara ve/veya bulaşıcı materyallere maruz kalma potansiyeline sahip sağlık bakım ortamlarında çalışan tüm ücretli ve ücretsiz kişiler dahil olmak üzere sağlık bakım personeli;
- Yüksek riskli grupların ve onların bakıcılarının aşılanmasına önem verilmelidir.
- 6 ila 59 ay arası çocuklar
- ≥50 yaşındaki yetişkinler
- Kronik pulmoner (astım dahil), kardiyovasküler (izole hipertansiyon hariç), renal, hepatik, nörolojik, hematolojik veya metabolik bozuklukları (diyabet dahil) olan kişiler
- İlaçlar veya HIV enfeksiyonu dahil herhangi bir nedenle bağışıklığı baskılanmış kişiler
- İnfluenza mevsiminde hamile olan kadınlar
- İnfluenza ile ilişkili Reye sendromu riski altında olabilecek aspirin veya salisilat içeren ilaçlar alan çocuklar ve ergenler (6 aydan 18 yaşına kadar)
- Huzurevleri ve uzun süreli bakım tesislerinin sakinleri
Grip aşısı ne kadar etkilidir?
- Aşı etkinliği kişiden kişiye değişir. Sağlıklı genç yetişkinler üzerinde yapılan geçmiş çalışmalar, grip aşısının hastalığı önlemede %70-90 oranında etkili olduğunu göstermiştir. Yaşlılarda ve HIV gibi belirli kronik tıbbi durumları olanlarda, aşı genellikle hastalığı önlemede daha az etkilidir.
- Araştırmalar, aşının huzurevinde olmayan yaşlılarda hastaneye yatışı yaklaşık %70 ve ölümü yaklaşık %85oranında azalttığını gösteriyor. Huzurevinde kalanlar arasında aşı, hastaneye yatış riskini yaklaşık %50, zatürre riskini yaklaşık %60 ve ölüm riskini %75-80 oranında azaltabilir.
İnsanlar neden her yıl grip (influenza) aşısı yaptırmak zorunda?
- Herhangi bir zamanda yalnızca birkaç farklı influenza virüsü suşu dolaşımda olmasına rağmen, insanlar yaşamları boyunca grip hastalığına yakalanmaya devam edebilir. Bu devam eden duyarlılığın nedeni, influenza virüslerinin sürekli olarak mutasyona uğramasıdır.
- Araştırmacılar her yıl aşıyı, dünya çapında insanları enfekte eden en güncel grip virüsü suşlarını içerecek şekilde güncelliyor. İnfluenza viral genlerinin sürekli değişmesi, insanların her yıl aşı yaptırmasının nedenlerinden biridir.
- Diğer bir neden ise, konakçının aşıya yanıt olarak ürettiği antikorun zamanla azalması ve antikor seviyelerinin aşılamadan bir yıl sonra genellikle düşük olması, bu nedenle aynı aşı kullanılsa bile bağışıklığı artırmak için destekleyici bir aşı görevi görebilir.
Yetişkinlerde veya çocuklarda grip aşısı yan etkisi var mı?
- Yıllık grip (enjektabl) aşısı, yüksek risk grubundaki kişiler için uzun süredir önerilmiş olsa da çoğu zaman yan etkilerle ilgili endişeleri nedeniyle çoğu kişi hala aşı olmamaktadır. Gribi sadece bir baş belası olarak görüyorlar ve aşının hoş olmayan yan etkilere neden olduğuna ve hatta gribe neden olabileceğine inanıyorlar. Gerçek şu ki, grip aşısı çoğu insanda hiçbir yan etkiye neden olmuyor. Geçmişte yumurta alerjisi olan hastaların aşı olma konusunda kısıtlamaları vardı. Bununla birlikte, kapsamlı araştırmalar, aşıda bir bağışıklık tepkisini tetiklemeye yetecek kadar yumurta proteini olmadığını göstermiştir ve aşıları düzenleyen çeşitli kuruluşlar tarafından 2018-2019 grip sezonu için yumurta alerjisi ile ilgili tüm öneriler kaldırılmıştır.
- Aşı olanların yaklaşık %5-10’u aşıdan yaklaşık bir gün sonra baş ağrısı, düşük dereceli ateş veya kas krampları gibi hafif yan etkiler yaşıyor. Bu yan etkilerin, geçmişte influenza virüsüne maruz kalmamış çocuklarda ortaya çıkması daha olasıdır.
- Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve/veya yorgunluk ve halsizlik gibi bu erken dönem aşılarla ilişkili yan etkiler, gribin bazı semptomlarına benzediğinden, insanlar aşının gribe neden olduğunu düşünüyorlar ancak grip aşısı, öldürülmüş virüslerden oluştuğu için hiçbir zaman grip oluşturma yeteneğine sahip olmamıştır.