İçerik Başlıkları
Erotomani (Erotomania / De Clérambault Sendromu)
Erotomani, kişinin, genellikle daha yüksek bir sosyal statüye sahip birinin kendisine aşık olduğuna dair temelsiz bir inanca sahip olduğu bir bozukluktur. Diğer kişi tarafından sevilme saplantısı, gerçekliğe dayanmadığı için sanrısal olarak kabul edilir. “Karşılıksız Aşk” ya da “De Clérambault sendromu” olarak da adlandırılan erotomani, kendi başına var olabildiği gibi, sanrıları veya manik davranışları içeren şizofreni veya bipolar bozukluk gibi başka bir akıl sağlığı durumuyla da bağlantılı olabilir. Yalnızca birkaç saat veya gün sürebildiği gibi, altta yatan bir akıl hastalığının sonucuysa aylarca veya yıllarca devam edebilir.
Erotomani, genellikle ortalama bir yaşantısı olan kadınlarda daha yaygın görülmektedir. Saplantılı olunan kişi, çoğu durumda zengin veya yüksek bir sosyal konuma sahip yaşlı erkeklerdir; hiç tanışmadığı bir insan veya doktor, iş adamı ya da politikacı, müzisyen, aktör gibi medyatik bir ünlü olabilir. Hatta bu sendroma sahip bazı kişiler, yeni tanıştıkları bir yabancının bile kendilerine âşık olduğuna inanabilir.
Erotomani hastası, saplantılı olduğu bu kişinin kendisine gizli mesajlar göndermeye çalıştığına ve bunu haberler, gazetelerden gelen mesajlar, güya anlamlı bakışlar veya düşünceler aracılığıyla yani telepatik olarak gerçekleştirdiğine dair güçlü bir inanca sahiptir. Bu sözde aşktan o kadar emindir ki, bu kişiyle ilişki içinde olduğunu zannederek aksini kanıtlayan gerçekleri kabul etmez ve kendince kanıtlar bulur. Hastaya göre bu aşkı ilk ilan eden taraf diğer kişidir ancak aşığının, evli olduğu için veya çeşitli nedenlerden dolayı bunu belli edemediğini ve bu sebeple de uzaktan sevildiğini düşünür. Dolayısıyla da takip yoluyla sevdikleri nesneyle temas kurmak için ellerinden gelenin en iyisini yaparlar. Oysa ki, erotoman ile diğer kişinin teması en fazla tesadüfidir veya hiç olmamıştır.
Örneğin, rapor edilmiş bir vaka örneğinde, erotomani hastası, takıntılı olduğu ünlünün yayınladığı instagram mesajlarının zamanına dayanarak kendisine olan aşkını ilan ettiğini düşünür. Çünkü bu ünlü mesajlarını, onun doğduğu saat olan sekizde yayınlamıştır. Başka bir vaka çalışması, birkaç farklı erkeğin, farklı zamanlarda kendisine takıntılı bir şekilde aşık olduklarına ve onu takip ettiklerine inanan bir kadın hakkında. Bu erotoman kadının hastalığı tedavi edilmeden önce sekiz yıl sürmüş.
1995’te Robert Hoskins isimli bir erkek, takıntılı bir şekilde hayatının aşkı olduğuna inandığı ünlü şarkıcı Madonna’nın peşine düşmüş ve O’nu her yerde takip etmiş. Birkaç kez evinin dışındaki duvara tırmanan adam, Madonna’yı kendisiyle evlenmekle ya da ölümle tehdit ettiği için tutuklanmış. Hoskins mahkemede yargılanarak on yıl hapis cezasına çarptırılmış. Diğer bir vakada, 50’li yaşlarında evli bir kadın, bir psikiyatri kliniğine yatırıldığında, eski patronunun kendisine aşık olduğuna ve kocasının patronuyla bir araya gelmesine engel olduğuna inanıyormuş.
Erotomani nedir?
Erotomani, kişinin, daha yüksek bir sosyal statüye sahip birinin kendisine yoğun bir şekilde aşık olduğu fikrine takılıp kalmasıyla ortaya çıkan nadir görülen bir sanrısal bozukluktur. Genellikle şizofreni veya bipolar bozukluk gibi diğer psikiyatrik durumlarla ilişkilidir, ancak kendi başına da ortaya çıkabilir. Başlangıcı ani olan erotomani kronik seyirlidir. Uzun bir süre boyunca devam edebilir veya yalnızca psikotik krizler olarak bilinen kısa nöbetlerle ortaya çıkabilir. Sanrıların şiddeti zamanla değişebilen ve kişinin yaşamını önemli ölçüde etkileyen bu sendrom erkeklere oranla kadınları daha fazla etkilemektedir.
Tarihsel bakış açılarına göre, erotomaninin, büyüklük sanrılarının bir tipi olarak paranoya kavramı altında sınıflandırılması gerektiğini düşünenlerin yanı sıra bu hastalara şizofreni tanısı koymanın uygun olduğunu savunanlar olmuştur. 1921’de Fransız psikiyatr De Clerambault, erotomaniyi ilk kez ayrı bir bozukluk olarak tanımlayarak 2 gruba ayırmıştır:
Pür olgular (primer/birincil erotomani): Başka bir ruhsal bozukluğun eşlik etmediği bu grupta semptomlar hızlı başlayarak uzun süre devam edebilir.
İkincil olgular (sekonder erotomani): İkincil erotomanide sanrılar, bipolar bozukluk veya şizofreni gibi diğer ruhsal hastalıkların bir belirtisi olarak kabul edilir. Ayrıca alkolizm ve antidepresan kullanımıyla da ilişkili olabilir. Semptomlar yavaş başlayıp kademeli olarak artarak nöbetler halinde ortaya çıkabilir.
De Clérambault, ayrıca, erotomaninin aşamalarını “umut”, “dargınlık” ve “kin” olmak üzere karakterize eder. Uzmanlara göre, son aşama en önemlisidir. Özne, ısrarla nesnenin peşinden koşarak açıkça aşkını ilan etmesini umduktan bir süre sonra artık kendini aşağılanmış hissetmeye başlıyor. Bu aşağılanma duygusunun, kişiyi misilleme yapmaya ve hedefini incitmeye teşvik edebileceği vurgulanıyor.
Erotomani belirtileri
Erotomaninin ana semptomu, kişinin, birinin veya birilerinin kendisine derinden ve saplantılı bir şekilde aşık olduğuna dair yanlış ve mutlak inancıdır. Hayatının çoğu anında normal davranan erotoman, sanrı ilerledikçe, sözde sevgilisinin ona sözlü olmayan ipuçları gönderdiğine inanmaya başlar. Plakalardaki numaralar veya uçaklardaki ışıklar gibi günlük şeylerde mesajlar görürler. Diğer kişinin sevgisine dair hiçbir kanıt yoktur hatta bu insan, çoğu zaman erotomanik kişinin varlığından bile haberdar değildir.
Erotomani ile bağlantılı davranışlar, takip etme, yazılı iletişim ve diğer taciz edici davranışlar yoluyla sürekli iletişim kurma çabalarını içerir. Birlikte olabilmeleri için bu kişiyle tanışmaya veya iletişim kurmaya çalışmak konusunda takıntılıdırlar. Sürekli olarak diğer kişiye mektup, e-posta veya hediye göndererek ısrarla telefon görüşmesi yapmak isterler. Sözde aşığının sadık olmayabileceği inancından dolayı kıskançlık hissederler. Eğer bu kişi bir ünlüyse, medyada onun hakkında çıkan haberleri saplantılı bir şekilde takip ederek; haberlerde, televizyon programlarında, filmlerde veya sosyal medyada bakışlar, jestler veya şifreli mesajlarla bu kişinin gizlice iletişim kurmaya çalıştığına inanırlar. Bazı durumlarda uyarı almaya hatta tutuklanmaya varacak kadar diğer kişiyi alenen taciz ederler. Saplantılı olduğu bu kişi hakkında konuşmak veya onunla ilgili bir şeyler yapmak dışındaki tüm faaliyetlere karşı ilgilerini kaybetmişlerdir.
Erotomani tehlikeli mi?
Erotomanın, saplantılı bir şekilde diğer kişiyi takip etmesi, onu görmeye veya onunla konuşmaya çalışma çabaları korkutucu olabilir. Ciddi durumlarda taciz suçlamalarına yol açabilir. Birisi erotomani hastasına inandığı bir şeyin aksini söylediğinde kendisine ya da diğer kişiye zarar vermeye çalışabilir.
Erotomani nedenleri
Erotomaninin nedeni tam olarak bilinmemekte ancak genetik olabileceği veya çevrenin, yaşam tarzının ve genel ruh sağlığının rol oynayabileceği düşünülmektedir. Bu sendrom, birincil akıl hastalığı veya başka bir psikiyatrik bozukluğun bir belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Sanrılar şizofreni, bipolar bozukluk, beyin tümörü, uyuşturucu veya alkol bağımlılığı, antidepresan kullanımı, nadir olarak da demans ile ilişkili olabilmektedir.
Bazı uzmanlar erotomaninin, genellikle kişinin ilk yıllarında terk edilmesinden kaynaklandığını ve bu durumun karmaşık bir travma olarak kabul edilebileceğini öne sürüyorlar. Aynı zamanda erotomanisi olan kişilerin genellikle çözülmemiş bir travmaya ve zayıf bir benlik duygusuna sahip olduğunu vurguluyorlar.
Bununla birlikte, araştırmalar, sosyal medyanın bazı insanlarda sanrılı inançları kötüleştirebileceğini göstermektedir. Bunun nedeni, birini haberi olmadan çevrimiçi olarak izlemenin oldukça kolay olmasıdır. Ayrıca stresin de erotomaniyi tetikleyebileceği ve bir yakınını kaybeden kişinin güçlü bir insanda güvenlik duygusu arayabileceği yönünde görüşler var.
Erotomani kimlerde görülür?
Erotomanisi olan kişilerin ortak özellikleri; mesleki açıdan başarısız, içe dönük, birine bağımlı, yalnız ve kendine güvensiz olmaları, sosyal açıdan izole bir yaşam sürmeleri ve diğer insanların bakış açılarını görmekte zorlanmaları olarak sıralanabilir. Araştırmalar göre, erkeklere oranla kadınlarda daha yaygın görülen erotomani, ergenlikten hemen sonra da görülebildiği gibi genellikle orta yaş ve sonrasında ortaya çıkmaktadır.
Erotomani tedavisi
Erotomani için bir özel test yok ancak geçmişteki zihinsel veya fiziksel hastalıkların bir öyküsü alınarak diğer tıbbi durumlar ekarte edildikten sonra hasta büyük olasılıkla bir psikiyatriste veya psikoloğa yönlendirilecektir. Erotomani hastası, her şey gerçek gibi göründüğü ve bu durum kendisini iyi hissettirdiği için yardım almak istemeyecektir. Ancak kendisi veya başkaları için tehlike oluşturuyorsa arkadaşlarının veya ailesinin isteğiyle hastaneye gidebilir.
Erotomani tedavisi genellikle psikoz veya sanrılı semptomları ele alır. Bu genellikle terapi ve ilaç kombinasyonunu gerektirir. Erotomani’nin ortaya çıkış nedenleriyle ilişkili olarak kişiye özgü tedavi seçenekleri değerlendirilir. Bilişsel davranışçı terapi ve diğer türleri içerebilen konuşma terapisi ana tedavidir. Gerekirse antipsikotik, antidepresan veya diğer ruh hali düzenleyici ilaçlarla desteklenebilir. Bunlar altta yatan ruhsal bozukluklara yardımcı olabilir. Erotomani, bipolar bozukluktan kaynaklanıyorsa, bu durum lityum veya valproik asit gibi ruh hali dengeleyicilerle tedavi edilir.
Komplikasyonlar ve ilgili durumlar
Erotomani, söz konusu kişinin riskli veya agresif davranışlar göstermesine neden olabilir. Bu davranışlar, kişinin takip veya tacizden tutuklanmasına yol açabilir. Nadir durumlarda, her iki kişinin de ölümüyle sonuçlanabilir.
Erotomani genellikle bipolar bozuklukla ilişkilidir. Aynı zamanda şizofreni, anksiyete bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), uyuşturucu veya alkol bağımlılığı, bulimia veya anoreksiya gibi yeme bozuklukları gibi durumlarla da bağlantılı olabilir.
Kaynaklar:
- https://www.e-psikiyatri.com/erotomani-nedir
- https://dusunenadamdergisi.org/storage/upload/pdfs/1592907587-tr.pdf
- https://www.hiwellapp.com/blog/erotomani-karsiliksiz-ask-sendromu
- https://www.webmd.com/mental-health/what-is-erotomania
- https://www.healthline.com/health/erotomania
- https://todayinmadonnahistory.com/tag/robert-hoskins/
- https://www.womenshealthmag.com/health/a43214205/what-is-erotomania/