Genelde ultraviyole ışığa kısa süreli yoğun bir maruziyet yaşandığı zaman o deri bölgesi kızarır, hassaslaşır ve ağrı oluşturur. Bu durumun tekrarlanması ciltte hasar oluşturabilir, cilt lekelerine, cilt kuruluğuna, kırışıklıklara zemin hazırlar, hatta melanom oluşma riskini artırabilir.
İçerik Başlıkları
Güneş yanığının belirtileri nelerdir?
- Cilt tonunun renginde değişme, kızarma veya pembeleşme
- Sıcağa veya dokunmaya hassasiyet
- Ağrı
- Şişme, cildin su toplaması
- Ağır yanık durumlarında baş ağrısı, ateş, yorgunluk, bulantı
Güneşe maruz kaldığımızda cildimiz neden kızarıp koyulaşır?
Cildin dış tabakasında bulunan melanin cilde koyu rengi veren pigmenttir. Güneşe maruziyet durumunda, vücut kendisini korumak için daha fazla ve hızlı melanin üretir. Artan melanin, cilt rengini koyulaştırarak “bronzlaşma” dediğimiz duruma sebep olur.
Beyaz tenliler, güneşli, sıcak veya yüksek rakımlı yerlerde yaşayanlar, açık alanda çalışanlar güneş yanıkları için daha fazla risk altındadır. Özellikle güneş ışığına korumasız bir şekilde maruz kalmak bu riski çok artırır.
Güneş yanıkları neden zararlıdır?
Cildinizi erken yaşlandırabilir.
Güneşe maruziyet ve tekrarlayıcı güneş yanıkları cildin yaşlanma sürecini hızlandırır, buna fotoyaşlanma denir. Derinin gücü ve elastikiyeti azalır, kırışıklık görünümü artar, cilt kurur ve sertleşir. Yanaklarda, burunda ve kulakta kırmızı damarlar görülebilir, çillenmeler olur. Yüzde, el sırtında, kollarda ve sırtta yaşlılık lekeleri de denen koyu veya soluk renkli benekler oluşur.
Prekanseröz cilt lezyonlarına ve deri kanserine zemin hazırlar.
Prekanseröz cilt lezyonları güneşten zarar görmüş bölgelerde sert, pullanmış lekeler olarak görünür. Özellikle açık tenli kişilerde, yüz, boyun, eller gibi güneş gören yerlerde olur.
Bu prekanseröz cilt lezyonları, deri kanserine ilerleyebilir. Bunun sebebi güneş ışınlarının deri hücrelerindeki DNA’ları hasarlamasıdır. Özellikle çocukluk yaşlarda tekrarlayan güneş yanıkları, ileri ki yaşlarda melanom riskini artırabilir.
Cilt kanseri en sık kafa derisi, yüz, dudaklar, kulaklar, boyun, kollar, eller, sırt ve bacaklar gibi güneş gören yerlerde oluşur. Bu kanserlerden bazıları kendini kolay kanayıp kabuklaşan küçük oluşumlar şeklinde gösterirken bazılarıysa ben şeklindedir. Özellikle melanomlar bu şekildedir, çoğu zaman düz koyu renkte bir ben olarak başlar ve zaman içinde rengi koyulaşır, büyür ve şekli biçimsizleşir. Bu yüzden vücutta yeni oluşan veya çok hızlı büyüyen benlere dikkat etmek, gerektiğinde doktora gitmek gerekir.
Gözlere zararlı olabilir.
Güneş ışınları sadece derimizi değil, gözlerimizi de yakabilir. Çıplak gözle çok fazla ultraviyole ışığa maruz kaldığımızda retinamız, lensimiz veya korneamız hasar görebilir. Bu durum genellikle gözde ağrı ve sanki kum kaçmış hissiyle kendini gösterir.
Güneş yanığı durumunda ne yapmalıyız?
Ağrı kesici alın: Evinizde bulunan basit bir ağrı kesici (parasetamol, ibuprofen) alarak yanığın sebep olduğu ağrıyı hafifletebilirsiniz.
Derinizi rahatlatın: Soğuk bir duş alın veya soğuk havluyu yanmış bölgeye uygulayın.
Nemlendirici sürün: Nemlendiriciler cildinizin bozulmuş bariyerini yeniden oluşturmasına katkı sağlar.
Su içmeyi ihmal etmeyin: Güneş yanıklarında vücutta su kaybı olur, bu kaybı yerine koymak için yeterli miktarda su içerek dehidratasyonu önleyin.
Hekime başvurun: Güneş yanığı olan bölge birkaç gün içinde iyileşmeye başlamamışsa, git gide daha fazla su topluyorsa veya enfeksiyon belirtileri (ağrı, iltihap) gösteriyorsa bir hekime başvurmanız gerekir.
Ne yapmayalım?
- Nemlendirici krem olarak vazelin uygulamayın. Vazelin, derinin havayla olan temasını keserek iyileşmeyi geciktirir.
- Su toplayan yerleri patlatmayın. Kendiliğinden patlaması durumunda nazikçe temizleyin ve antibiyotikli merhem sürün.
- Cildinizi soymayın ve mümkünse kaşımayın. Çok kaşındığı ve rahatsızlık verdiği zamanlarda soğuk bir bezle hafif baskı uygulayın, gerektiği zaman tekrarlayın.
- Yanmış bölgeye yoğurt, zeytinyağı, diş macunu gibi şeyler sürmeyin. Bunların iyileşmeye bir katkısı yoktur.
Güneş yanıklarından korunmanın en önemli yolu, düzenli olarak güneş kremi kullanmaktır. Geniş spektrumlu (UVA ve UVB’ye karşı koruyucu) ve SPF 30 ve üstü olan bir güneş kremi seçin. Güneş kremini dışarı çıkmadan 15 – 30 dakika önce uygulamalı ve güneşin altında kaldığınız veya denize girdiğiniz süre boyunca 2 saatte bir yenilemelisiniz. Çok güneşli havalarda UVA ve UBV koruyuculu güneş gözlüğü kullanmak da gözlerinizi güneşin zararlı ışınlarından koruyacaktır.
KAYNAKÇA
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sunburn/symptoms-causes/syc-20355922
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sunburn/diagnosis-treatment/drc-20355928
https://www.nhs.uk/conditions/sunburn/