Normalde yaşlanma veya hasar görme sonucu ölen deri hücreleri, yerini yenilerine bırakır. Birtakım nedenlere bağlı olarak bu döngü hızlandığı zaman ciltte iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olabilen tümöral yapılar ortaya çıkar.
İçerik Başlıkları
Cilt kanserinin asıl sebebi, derinin güneşin ultraviyole ışınlarına maruz kalmasıdır.
Ancak erken yakalandığı takdirde, geride herhangi bir tahribat bırakmadan tamamen ortadan kaldırılabilirler. Cilt kanserleri bazal hücreli karsinoma, skuamöz hücreli karsinoma ve melanom olmak üzere en sık 3 tipte karşımıza çıkarlar. Bazal hücreli karsinoma, tüm cilt kanserlerinin %70’ini oluştururken onu ikinci sırada %17 ile skuamöz hücreli karsinoma takip eder. Melanom daha nadir görülmesine rağmen cilt harici diğer organlara yayılıp metastaz yapma olasılığı daha yüksek olduğu için nispeten daha tehlikelidir.
Kimlerde Cilt Kanseri Riski Daha Fazladır?
- Güneşin altında fazlaca zaman geçirenler
- Güneşte kolay yananlar, güneş yanığı öyküsü olanlar
- Güneşli alanlarda veya yüksek rakımda ikamet edenler
- Solaryumda düzenli olarak bronzlaşanlar
- Sarı veya kızıl saçlı, renkli gözlü, çilli kişiler
- Vücudunda çok sayıda ve düzensiz benleri olanlar
- Aile geçmişinde cilt kanseri olanlar
- Organ nakli yapılmış olanlar
- Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananlar
- Egzama, sedef gibi deri hastalıkları sebebiyle ultraviyole ışık tedavisi alanlar
Cilt tümörleri en sık yüz, kulaklar, boyun, kollar, göğüs, sırt, el ve bacaklar gibi güneş gören yerlerde oluşur. Ancak güneşe fazla maruz kalmayan parmak araları, avuç içi, ayak tabanı ve genital bölge gibi yerlerde de oluşabilir. Güneşe maruziyeti az olan yerlerde oluşan cilt kanserleri siyah ırkta daha fazladır ancak bunun sebebi tam olarak ortaya konamamıştır.
Bazal Hücreli Karsinom
En sık güneşe maruz kalan el, yüz, kol, bacak gibi bölgelerde olur. Çok sık görülmesine karşın tehlikeli değildir, genelde yavaş büyüyen ve yayılmayan tümöral oluşumlardır. Yüz, kulak ve boyunda kendini küçük, pürüzsüz, inci veya balmumu şeklinde bir yumru olarak gösterirken vücut, kol ve bacaklarda düz, pembe-kırmızı veya kahverengi renkli lezyonlar olarak gözükür. Bu lezyonlar zamanla yara benzeri kabuklu, ortası çökük bir şekil alabilir.
Skuamöz Hücreli Karsinom
Güneş gören yerlerin yanı sıra müköz membranlar ve genital bölgede de görülebilir. Sert pembe-kırmızı nodüller ve kaşınıp kanayan, kabuk bağlayan, yüzeyi pütürlü lezyonlar olarak ortaya çıkar. Erken tanı ve tedavisi yapılmadığı takdirde bazı türleri hızlı büyüyebilir ve metastaz yapabilir.
Melanom
Melanom, vücuda rengini veren melanin pigmentinin oluşturulduğu melanosit hücrelerinden kaynaklanır. Melanomlar vücudun her yerinde oluşabilir. Güneş yanığına sebep olan yoğun güneş maruziyeti ile tetiklenir. Erkeklerde en sık görüldüğü yer sırt, kadınlarda ise bacaklardır. Vücudun başka bölgelerine yayılabildiği için en tehlikeli cilt kanseri olarak bilinir, bu yüzden erken tanınıp tedavi edilmeleri çok önemlidir. Genelde kahverengi renkte bir ben veya leke olarak görülürler, bu sebeple rengi veya büyüklüğü değişen, kanamaya eğilimi olan benlere dikkat etmek gerekir.
Melanom Neden Önemli?
Diğer cilt kanserlerinden daha nadir görülmesine karşın cilt kanserinden ölümlerin %70’inden melanom sorumludur. Melanomlar özellikle tanıları geciktiğinde daha tehlikeli hale gelir. Lenf nodlarına yayılmamış ve henüz lokalize olan melanomlar saptandığı zaman 5 yıllık sağkalım oranı %99’dur. Tanısı geciktikçe ve yayılmaya başladıkça bu oran düşer. Bu sebeple melanomu erken tanıyıp tedavi etmek çok önemlidir.
Melanomun ABCDE’si
Vücudumuzda bulunan benlerin ABCDE’sini değerlendirmek bize bunların kanseröz benler olup olmadığı konusunda genel bir fikir verebilir. ABCDE kriterleri şöyle sıralanabilir:
- Asymmetry (asimetri): Asimetrik bir görüntüsü varsa
- Border (sınırları): Sınırları düzensiz veya bulanıksa
- Color (renk): Rengi çok koyuysa veya birkaç rengi barındırıyorsa
- Diameter (çap): Çapı 6 mm’den büyükse
- Evolution (değişim): Kısa zaman içinde çok büyüyorsa, rengi ve şekli değişiyorsa.
Bunlardan herhangi birini saptamanız durumunda bir dermatoloğa başvurmanız yararlı olabilir. Cilt kanserlerinde erken tanı önemli olduğu için kişinin vücudundaki benleri tanıması ve belli aralıklarla ABCDE kriterlerini takip etmesi gereklidir.
Cilt Kanseri Önlenebilir
Çoğu durumda cilt kanseri önlenebilir niteliktedir. Bunun için odaklanılması gereken iki en önemli nokta güneş maruziyeti ve erken tanıdır.
- En az 30 faktörlü geniş spektrumlu güneş kremi kullanın. Geniş spektrumlu güneş kremleri hem UV-B hem UV-A ışınlarına karşı korur. Güneş kremini her gün, dışarı çıkmadan 30 dakika önce uygulayın.
- Güneşli havalarda şapka ve güneş gözlüğü takın.
- Güneş koruyucu içeren dudak kremleri kullanın.
- Sabah 10 ve akşam 4 arasında güneşin altında durmaktan kaçının.
- Yaz aylarında bronzlaşmak için solaryuma girmek yerine bronzlaştırıcı spreyler kullanın.
- Doktorunuzun verdiği ilaçların cildinizi güneşe karşı daha hassas hale getirip getirmeyeceğini sorun. Tetrasiklin, florokinolon gibi antibiyotikler, bazı mantar ilaçları ve kolesterol düşürücü ilaçlar cildi güneş ışınlarına karşı hassaslaştırabilir.
Vücudunuzdaki mevcut benlerin renk, şekil, büyüklük açısından değişimlerini ve yeni benler oluşup oluşmadığını düzenli olarak takip edin. Güneş gören yerlerin yanı sıra kafa derisi, kulaklar, avuç içi, ayak tabanı, parmak araları ve genital bölgeleri de kontrol edin. Çok sayıda beniniz varsa ve takip etmekte güçlük çekeceğinizi düşünüyorsanız benlerinizi fotoğraflamak iyi bir seçenek olabilir.
Sağlıklı günler dilerim.
KAYNAKÇA
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15818-skin-cancer